Bir zener diyot çeşidi olan diyak (diac); alternatif akımda kullanılan çift yönlü anahtarlama devre elamanıdır.
Diyak, yapısal olarak triyak’a benzer. Triyak’tan farklı olarak gate ucu bulunmaz. Birbirine ters bağlanmış iki adet dört bölge diyottan oluşur. Bu diyotların iletime geçme (kırılma) gerilimi normal diyotlardan farklıdır. Genellikle 28 ile 42 Volt arası iletime geçecek şekilde çeşitli aralıklarda üretilirler.
Diyak’ın çalışma prensibi
Uçlarındaki gerilim değeri iki yönde de kırılma gerilimini aşarsa diyak iletime geçer. Bu yönüyle alternatif akımda paralel bağlandığı devre elemanını yüksek gerilimden korur. Ancak en çok triyak ile beraber kullanılır.
Örneğin yukarıdaki dimmer devresinde diyak kullanılmıştır. Triyakın gate ucuna seri bağlanan diyak, triyakın gate tetikleme gerilimini bir kaç volttan 28-42 volt gibi daha üst değere çıkarır. Devrede ışığın şiddeti (parlaklık); VR1 potunun 0.1uF kondansatör ile oluşturacağı RC zaman sabitine göre değişir.
RC zaman sabitine göre kondansatör uçlarındaki gerilimin diyakın kırılma gerilimine ulaşması için geçen süre (gecikme) aynı zamanda triyakın pozitif ve negatif alternansın hangi evresinde tetikleneceğini belirler. Tetiklenme zamanı pozitif ve negatif alternansın başında ise lamba en parlak, ortasında ise lamba yarı parlak yanar. Tetiklenme zamanı pozitif ve negatif alternansın bitişine gelirse lamba yanmayacaktır
; alternatif akımda kullanılan çift yönlü anahtarlama devre elamanıdır.){kind=link}